Menemen'den İsviçre Borsası'na: Bir Gıda Şirketinin Raporundan Çıkan 4 Şaşırtıcı Gerçek
Giriş: Kuru Rakamların Ardındaki Heyecan Verici Hikaye
Kurumsal faaliyet raporları, genellikle sıkıcı, anlaşılması zor tablolar ve rakamlarla dolu belgeler olarak bilinir. Çoğumuz için bu raporlar, finansal jargonun derinliklerinde kaybolduğumuz, karmaşık metinlerden ibarettir. Ancak bazen, bu kuru rakamların ardında bir şirketin stratejisini, vizyonunu ve hatta gizli kalmış başarı hikayelerini barındıran şaşırtıcı detaylar yatar.
İşte tam da bu merakla, merkezi İzmir, Menemen'de bulunan A.V.O.D. Kurutulmuş Gıda ve Tarım Ürünleri A.Ş.'nin son faaliyet raporunu incelemeye karar verdim. İlk bakışta geleneksel bir kurutulmuş gıda üreticisi gibi görünen bu şirketin, aslında ne kadar dinamik, küresel ve beklenmedik hamleler yaptığını keşfettim. Bu yazıda, rapordan derlediğim en şaşırtıcı ve etkileyici dört noktayı sizinle paylaşacağım.
1. Madencilikten Çıkış ve İsviçre Borsası'na Uzanan Beklenmedik "Swap" Hamlesi
Bir gıda şirketinin faaliyet raporunda altın madenciliği ve İsviçre borsası kelimelerini yan yana görmek pek alışıldık değildir. AVOD, gıda işinin yanı sıra "Avod Altın Madencilik" adında bir yan kuruluşa sahipti. Rapor, şirketin bu madencilik iştirakini elden çıkardığını ancak bunu alışıldık bir nakit satışı ile yapmadığını ortaya koyuyor.
Satış, İsviçre merkezli AFK Enterprise AG şirketine, sofistike bir finansal yöntem olan "Swap" (takas) ile gerçekleştirildi. AVOD, madencilik şirketinin tamamını AFK'ye devretti ve karşılığında nakit yerine, AFK'nin bir başka bağlı ortaklığı olan Planet-Scan AG şirketinden %2,3436 oranında hisse aldı.
Bu işlemin finansal büyüklüğü ise oldukça dikkat çekici. Rapora göre, alınan bu hisselerin değeri tam 9.714.222 İsviçre Frangı (yaklaşık 307.843.000 TL). AVOD'un hedefi ise çok net: Planet-Scan AG'nin İsviçre borsasında halka arzı sonrası bu hisseleri satarak kârlı bir çıkış yapmak ("exit yapılmasına"). Bu hamle, geleneksel bir gıda şirketinden beklenmeyecek kadar modern bir finansal stratejiyi gözler önüne seriyor ve şirketin sadece domates kurutmakla kalmayıp, uluslararası finans piyasalarında da aktif rol oynadığını gösteriyor.
2. Menemen'den Dünyaya: Şaşırtıcı Küresel İhracat Ağı
AVOD'un ana faaliyet alanı, İzmir-Menemen'deki modern tesislerinde ürettiği kurutulmuş gıda, özellikle de domates. Ancak bu yerel üretim üssünün ardında devasa bir küresel operasyon yatıyor. Raporun "Ülke Bazında Yurtdışı Satış Dağılımı" tablosu, bu operasyonun boyutunu net bir şekilde ortaya koyuyor.
En çarpıcı veri, AVOD A.Ş.'nin yurtdışı satışlarının %80,5'ini tek başına Amerika Birleşik Devletleri'ne yapıyor olması. Bir önceki yıl %64,3 olan bu oran, şirketin ABD pazarındaki konumunu ne kadar güçlendirdiğini gösteriyor.
Ancak şirketin küresel ayak izi bununla sınırlı değil. Bağlı ortaklıkları, bu ağı daha da çeşitlendiriyor: HASAT A.Ş. Hollanda (%65,58) ve Kanada (%17,71) gibi pazarlarda güçlüyken, BEGA A.Ş. ise Fransa, Almanya, Avustralya ve hatta Yeni Zellanda gibi raporda listelenen yirmiden fazla ülkeye ihracat yaparak adeta bir dünya turu niteliğinde pazarlama faaliyeti yürütüyor. Menemen'deki bir tesisten çıkan ürünlerin, beş kıtaya yayılan bu denli geniş bir coğrafyada sofralara ulaşması, şirketin operasyonel ve lojistik kabiliyetinin ne kadar etkileyici olduğunu kanıtlıyor.
3. Yönetimdeki Gizli Güç: 1 Payın 15 Oy Ettiği İmtiyazlı Hisseler
Halka açık şirketlerin ortaklık yapıları bazen göründüğünden daha karmaşık olabilir. AVOD'un yapısı da buna mükemmel bir örnek. İlk bakışta, şirketin %92,87'sinin "Halka Açık Kısım/Diğer" kategorisinde olduğu görülüyor ve bu durum, kontrolün büyük oranda küçük yatırımcılarda olduğu izlenimini verebilir. Ancak rapordaki küçük bir detay, tüm dengeyi değiştiriyor.
Şirketin kurucu ortakları Nazım Torbaoğlu ve Burak Kızak'ın sahip olduğu "A Grubu" paylar, özel bir imtiyaza sahip. Raporun ilgili bölümü bu durumu net bir şekilde açıklıyor:
(*) A grubu payların oyda imtiyazı mevcut olup A grubu 1 pay 15 (onbeş) oy hakkına sahiptir. B grubu payların imtiyazı bulunmamaktadır.
Bu ne anlama geliyor? Kurucu ortaklar, şirketin toplam sermayesinin sadece %6,08'ine denk gelen A Grubu paylarla, genel kuruldaki oy haklarının yaklaşık %49,24'ünü (24,62% + 24,62%) kontrol ediyor. Bu yapı, şirketin stratejik kararlarının alınmasında kurucu ortaklara ne kadar büyük bir etki ve kontrol gücü sağladığını açıkça gösteriyor.
4. Domatesten Değil, Topraktan Gelen Servet: 132 Milyon TL'lik Arsa Satışı
AVOD'un gelir kaynakları sadece üretimle sınırlı değil. Şirket, sahip olduğu gayrimenkul varlıklarını da piyasa koşullarına göre akıllıca yönetiyor. Rapor, bağlı ortaklık Hasat A.Ş.'nin İzmir Seferihisar'da sahip olduğu 107.184 m²'lik devasa bir arazinin hikayesini anlatıyor.
Şirketin ilk planı bu araziye inşaat yapmaktı. Ancak belediyedeki imar süreçlerinde yaşanan gecikmeler, stratejinin değişmesine neden oldu. Yönetim, araziyi 5 ayrı parsele bölme ("parselizasyon") kararı alarak daha esnek bir yola girdi.
Sonuç ise oldukça kârlı oldu. Bu parsellerden sadece üç tanesi (toplam 19.794,51 m²) satılarak 132.812.000 TL gibi önemli bir gelir elde edildi. Rapora göre bu gelirin "Maddi Duran Varlık satış kar'ı Şirketin finansal ihtiyacında kullanmak üzere değerlendirilecektir." Bu satışın en çarpıcı yönlerinden biri ise, elden çıkarılan 19.794 m²'lik alanın, Hasat A.Ş.'nin Seferihisar'daki toplam 107.184 m²'lik arazisinin sadece küçük bir parçası olmasıdır. Bu durum, şirketin bilançosunda henüz nakde dönmemiş önemli bir gayrimenkul potansiyeli barındırdığını göstermektedir. Bu hamle, şirketin bilançosuna ciddi bir nakit girişi sağlamış durumda.
Sonuç: Geleneksel Sektör, Modern Stratejiler
A.V.O.D.'un faaliyet raporu, kurutulmuş domates üreten bir firmanın arkasında ne kadar çok katmanlı, küresel ve finansal olarak sofistike bir yapı olabileceğinin canlı bir kanıtı. İsviçre borsasına uzanan madencilik satışı, beş kıtayı kapsayan ihracat ağı, şirketin kontrol mekanizmasını şekillendiren imtiyazlı hisse yapısı ve milyonlarca liralık stratejik gayrimenkul satışı... Tüm bunlar, şirketin başarısının sadece kaliteli üretimden değil, aynı zamanda cesur finansal kararlar, stratejik varlık yönetimi ve küresel pazarları okuma becerisinden geldiğini gösteriyor.
Bu durum akla şu soruyu getiriyor: Sizce geleneksel tarım ve gıda şirketlerinin gelecekte ayakta kalabilmesi için bu tür modern ve beklenmedik stratejiler ne kadar önemli olacak?
A.V.O.D. Gıda ve Tarım Ürünleri A.Ş. Durum Raporu: 30 Eylül 2025 Finansal ve Operasyonel Analiz
Yönetici Özeti
Bu rapor, A.V.O.D. Kurutulmuş Gıda ve Tarım Ürünleri Sanayi Ticaret A.Ş. ve konsolide bağlı ortaklıklarının 30 Eylül 2025 itibarıyla finansal durumunu, operasyonel faaliyetlerini ve stratejik gelişmelerini kapsamlı bir şekilde analiz etmektedir. Şirket, 01 Ocak - 30 Eylül 2025 döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla satış gelirlerinde hafif bir düşüş yaşamasına rağmen operasyonel kârlılıkta önemli bir iyileşme kaydetmiştir. Esas faaliyet zararı, kâra dönüşmüş ve net dönem zararı belirgin bir şekilde azalmıştır.
Bu olumlu finansal performans, madencilik sektöründen stratejik bir çıkış ve ana faaliyet alanı olan gıda üretimine odaklanma kararlarıyla desteklenmektedir. Avod Altın Madencilik A.Ş.'nin İsviçre merkezli bir şirketin hisseleriyle takas edilmesi ve Hasat BNO'ya ait maden sahası ile gayrimenkullerin satışı, hem bilançoyu güçlendirmiş hem de şirketin stratejik yönelimini netleştirmiştir. Enerji maliyetlerini düşürmeye yönelik Güneş Enerjisi Santrali (GES) yatırımı ve Manisa Saruhanlı'da faaliyete geçen yeni üretim tesisi, şirketin verimlilik ve kapasite artışı hedeflerini göstermektedir.
Bununla birlikte, Grubun artan finansal borçları, önemli net yabancı para yükümlülüğü pozisyonundan kaynaklanan kur riski ve kilit yöneticiler aleyhine devam eden hukuki süreçler, dikkatle yönetilmesi gereken başlıca risk faktörleri olarak öne çıkmaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
1. Kurumsal Yapı ve Yönetim
Şirket Profili ve Faaliyet Alanı
A.V.O.D. Kurutulmuş Gıda ve Tarım Ürünleri Sanayi Ticaret A.Ş. ("AVOD" veya "Grup"), 2005 yılında İzmir'de kurulmuş olup ana faaliyet konusu her türlü sebze ve meyve kurutma işlemleri, bu ürünlerin alımı, satımı, işlenmesi, pazarlanması, ihracatı ve ithalatıdır. Grup, özellikle yarı kurutulmuş ve güneşte kurutulmuş domates imalatı ve ihracatı üzerine yoğunlaşmıştır.
Ürün Grupları:
- Güneşte Kurutulmuş Ürünler
- Fırında Yarı Kurutulmuş Ürünler
- Soslar ve Bruschettalar
- Fermente Sebzeler
- Közlenmiş Ürünler
Bağlı Ortaklıklar Yapısı
Grup, konsolide finansal tablolarını ana ortaklık ve aşağıda belirtilen bağlı ortaklıkları ile birlikte sunmaktadır:
Ticaret Unvanı | Faaliyet Konusu | AVOD'un Doğrudan ve Dolaylı Pay Oranı (%) | Şirket İle İlişkinin Niteliği |
Hasat BNO Grup Gıda San. Tic. A.Ş. | Kurutulmuş Sebze ve Meyve İşleme | %71,96 | Bağlı Ortaklık |
Bega Dış Ticaret A.Ş. | Ticaret (İthalat/İhracat) | %51,00 (*) | Dolaylı Bağlı Ortaklık |
(*) AVOD'un bağlı ortaklığı olan Hasat BNO Grup Gıda San. Tic. A.Ş.’nin Bega Dış Ticaret A.Ş.’nin sermayesindeki pay oranını göstermektedir.
Sermaye ve Ortaklık Yapısı
Şirketin sermaye yapısı, oy haklarında imtiyaz sağlayan A grubu paylar ile dikkat çekmektedir. Bu yapı, kurucu ortakların şirket yönetimindeki kontrol gücünü pekiştirmektedir.
Sermaye Kalemi | Tutar (TL) |
Kayıtlı Sermaye Tavanı | 1.300.000.000 |
Çıkarılmış/Ödenmiş Sermaye | 270.000.000 |
Pay Grupları ve Oy Hakkı İmtiyazı:
- A Grubu Paylar: Nama yazılı olup, her bir pay 15 (on beş) oy hakkına sahiptir. Sermayenin %6,07'sini oluşturmasına rağmen toplam oy haklarının yaklaşık %49,24'ünü temsil etmektedir.
- B Grubu Paylar: Hamiline yazılı olup, oyda imtiyazı bulunmamaktadır.
30 Eylül 2025 İtibarıyla Ortaklık ve Oy Hakkı Dağılımı:
Ortaklar | Pay Oranı (%) | Oy Hakkı Oranı (%) |
Nazım TORBAOĞLU | 3,57% | 24,91% |
Burak KIZAK | 3,57% | 24,90% |
Halka Açık Kısım/Diğer | 92,86% | 50,19% |
Toplam | 100,00% | 100,00% |
Yönetim Kurulu ve Komiteler
Şirketin yönetim organı 5 üyeden oluşmaktadır. Yönetim Kurulu bünyesinde, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri uyarınca Denetimden Sorumlu Komite, Kurumsal Yönetim Komitesi ve Riskin Erken Saptanması Komitesi faaliyet göstermektedir.
Yönetim Kurulu Üyeleri:
Adı Soyadı | Ünvanı |
Nazım TORBAOĞLU | Başkan |
Burak KIZAK | Başkan Yardımcısı |
Barış Kızak | Üye |
Ziyanur Hasbay | Bağımsız Üye |
Atilla Erkan | Bağımsız Üye |
--------------------------------------------------------------------------------
2. Finansal Performans Analizi (01.01.2025 - 30.09.2025)
Grup, 2025 yılının ilk dokuz ayında operasyonel verimliliğini artırarak önemli bir kârlılık iyileşmesi sağlamıştır. Satışlardaki hafif gerilemeye rağmen brüt kâr marjı yükselmiş ve esas faaliyet zararı kâra dönmüştür. Ancak yüksek finansman giderleri ve enflasyon muhasebesi etkisiyle dönem net zararla kapanmıştır.
Not: Finansal veriler, TMS 29 "Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama" standardı uyarınca enflasyona göre düzeltilmiş tutarlarla sunulmuştur.
Gelir Tablosu Değerlendirmesi
Kalem (TL) | 01.01.2025 - 30.09.2025 | 01.01.2024 - 30.09.2024 | Değişim |
Hasılat | 1.250.307.276 | 1.280.076.539 | (%2,3) |
Satışların Maliyeti (-) | (1.056.149.853) | (1.124.631.491) | (%6,1) |
Brüt Kâr | 194.157.423 | 155.445.048 | %24,9 |
Esas Faaliyet Kârı / (Zararı) | 60.122.348 | (72.504.956) | Pozitif Dönüş |
Yatırım Faaliyetlerinden Gelirler | 108.487.663 | 895.933 | %12.008 |
Finansal Giderler (-) | (316.281.722) | (245.691.172) | %28,7 |
Net Parasal Pozisyon Kazançları (Kayıpları) | (50.967.277) | (72.388.455) | (%29,6) |
Dönem Kârı / (Zararı) | (131.274.220) | (315.313.454) | (%58,4) Azalış |
Ana Ortaklık Payları Net Kârı / (Zararı) | (168.559.692) | (332.106.130) | (%49,2) Azalış |
Analiz:
- Operasyonel İyileşme: Satış maliyetlerindeki düşüş, brüt kârı %24,9 artırmıştır. Esas faaliyetlerden diğer giderlerin 161,7 milyon TL'den 69,8 milyon TL'ye gerilemesi, şirketin zarardan kâra geçmesindeki en büyük etkenlerden biridir.
- Varlık Satışlarının Etkisi: Yatırım faaliyetlerinden elde edilen 108,5 milyon TL'lik gelirin 102,8 milyon TL'si, satış amaçlı sınıflandırılan duran varlıkların satışından kaynaklanmıştır. Bu tek seferlik gelir, finansman öncesi kârlılığı önemli ölçüde desteklemiştir.
- Finansman Baskısı: Finansal giderlerin 316,3 milyon TL'ye yükselmesi ve enflasyon muhasebesi kaynaklı 51 milyon TL'lik net parasal pozisyon kaybı, dönemin net zararla sonuçlanmasının ana nedenleridir.
Bilanço Analizi (30.09.2025)
Grup'un bilançosu, varlık yapısını korurken yükümlülüklerinde artış göstermiştir. Özellikle uzun vadeli borçlanmadaki artış dikkat çekmektedir.
Kalem (TL) | 30.09.2025 | 31.12.2024 | Değişim |
Toplam Dönen Varlıklar | 1.567.530.194 | 1.596.569.364 | (%1,8) |
Toplam Duran Varlıklar | 1.241.132.412 | 1.209.611.248 | %2,6 |
TOPLAM VARLIKLAR | 2.808.662.606 | 2.806.180.612 | %0,1 |
Kısa Vadeli Yükümlülükler | 1.199.313.137 | 1.136.686.943 | %5,5 |
Uzun Vadeli Yükümlülükler | 171.873.860 | 100.729.169 | %70,6 |
TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER | 1.371.186.997 | 1.237.416.112 | %10,8 |
TOPLAM ÖZKAYNAKLAR | 1.437.475.609 | 1.568.764.500 | (%8,4) |
TOPLAM KAYNAKLAR | 2.808.662.606 | 2.806.180.612 | %0,1 |
Analiz:
- Borç Yapısı: Toplam finansal borçlar 819,3 milyon TL'den 918,2 milyon TL'ye yükselmiştir. Uzun vadeli yükümlülüklerdeki %70,6'lık artış, borç vadesinin uzatılmasına yönelik bir eğilime işaret edebilir. Net borcun özkaynaklara oranı 0,50'den 0,61'e yükselerek borçluluk seviyesinde bir artış olduğunu göstermektedir.
- Özkaynak Erimesi: Özkaynaklardaki 131,3 milyon TL'lik azalış, büyük ölçüde dönemin net zararından kaynaklanmaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
3. Stratejik Gelişmeler ve Yatırımlar
Grup, 2023-2025 döneminde madencilik faaliyetlerinden tamamen çıkarak ana iş kolu olan gıda üretimine odaklanma yönünde kararlı adımlar atmıştır.
Madencilik Faaliyetlerinden Çıkış ve Varlık Satışları
- Avod Altın Madencilik A.Ş. Hisse Satışı: Şirket, %100'üne sahip olduğu Avod Altın Madencilik A.Ş.'nin paylarının tamamını, İsviçre merkezli AFK Enterprise AG'nin bağlı ortaklığı olan Planet-Scan AG'nin %2,3436'sına denk gelen 23.436 adet hissesi ile takas (swap) yoluyla 09.06.2023 tarihinde devretmiştir. Planet-Scan AG'nin İsviçre borsası BX Swiss AG'de halka arz süreci devam etmektedir. Bu işlem, madencilik sektöründen stratejik bir çıkışı ve uluslararası bir finansal varlık edinimini temsil etmektedir.
- Krom Maden Sahası Satışı: Bağlı ortaklık Hasat BNO, Muğla Köyceğiz'deki krom maden sahasını 13.10.2023 tarihinde 22.000.000 TL bedelle satarak Grubun madencilik faaliyetlerini tamamen sonlandırmıştır.
- Seferihisar Gayrimenkul Satışı: Hasat BNO'ya ait Seferihisar'daki 107.184 m²'lik arazi parsellere ayrılmıştır. Toplam 19.794,51 m²'lik üç arsa parseli, 30.01.2025 tarihinde 132.812.000 TL bedelle satılmıştır. Bu satıştan elde edilen kâr, finansal tablolara olumlu yansımıştır. Kalan parseller "Satış Amaçlı Sınıflandırılan Duran Varlıklar" hesabında izlenmektedir.
Devam Eden Yatırımlar
- Güneş Enerjisi Santrali (GES) Yatırımı: Menemen'deki fabrika çatısına 1165 kW (DC) gücünde bir GES kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır. Projenin onay süreci devam etmektedir. Bu yatırım, şirketin enerji maliyetlerini düşürme ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlama amacını taşımaktadır.
- Saruhanlı Üretim Tesisi: Manisa Saruhanlı'da 23.200 m²'lik arazi üzerinde kurulan soğuk hava depoları ve yeni üretim tesisi 2023 yılında faaliyete geçmiştir. Tesis, 13 Ekim 2023'te 3.456 ton/yıl kapasite raporu alarak üretime başlamıştır.
--------------------------------------------------------------------------------
4. Operasyonel Faaliyetler ve Pazar Konumu
AVOD Grubu, üretiminin büyük bir kısmını ihraç ederek uluslararası pazarlarda güçlü bir konuma sahiptir.
Satış ve Pazarlama
2025'in ilk dokuz ayında konsolide satışların %92,3'ü (1,15 milyar TL) yurtdışı satışlardan oluşmaktadır. Grubun ihracat pazarları, bağlı ortaklıklar bazında çeşitlilik göstermektedir.
Ülke Bazında Yurtdışı Satış Dağılımı (30.09.2025):
Şirket | Ana Pazarlar ve Oranları (%) |
AVOD A.Ş. | ABD: %80,5, İngiltere: %12,0, Almanya: %7,5 |
Hasat BNO A.Ş. | Hollanda: %65,6, Kanada: %17,7, Polonya: %7,0 |
Bega A.Ş. | Fransa: %13,9, Almanya: %9,4, Avustralya: %9,3, ABD: %8,9 (Daha çeşitli bir pazar yapısı) |
Kalite Sertifikaları
Grup, uluslararası pazarlarda rekabet gücünü artıran ve gıda güvenliğini teminat altına alan önemli sertifikalara sahiptir:
- BRCGS (AA Sınıfı)
- IFS
- Organik
- Global G.A.P.
--------------------------------------------------------------------------------
5. Risk Yönetimi ve Hukuki Süreçler
Finansal Riskler
- Kur Riski: Grup'un 30 Eylül 2025 itibarıyla 338.081.131 TL tutarında net yabancı para yükümlülüğü pozisyonu bulunmaktadır. Bu durum, şirketi Türk Lirası'ndaki değer kayıplarına karşı hassas kılmaktadır. Yapılan duyarlılık analizine göre, döviz kurlarında %20'lik bir artışın kâr/zarar üzerinde yaklaşık 67,6 milyon TL negatif etki yaratması öngörülmektedir.
- Sermaye Riski: Borç/Özkaynak oranı 31.12.2024'te 0,50 iken, 30.09.2025'te 0,61'e yükselmiştir. Bu artış, borçluluk seviyesinin yükseldiğini göstermektedir.
Hukuki Süreçler
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından, Hasat ve Hasav'ın birleşme işlemleri nedeniyle AVOD'un zarara uğratıldığı iddiasıyla şirket yöneticileri Nazım Torbaoğlu ve Burak Kızak aleyhine açılmış davalar bulunmaktadır:
- Ticaret Mahkemesi Davası: İzmir 7. Asliye Ticaret Mahkemesi'nde açılan dava, 03.11.2021 tarihinde reddedilmiş ve istinaf talebinin de reddedilmesiyle kesinleşmiştir.
- Ceza Mahkemesi Davası: Menemen 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen davada, 14.12.2023 tarihinde yöneticiler hakkında beraat kararı verilmiştir. Ancak SPK'nın istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesi, ilk mahkemenin görevsiz olduğuna karar vererek dosyayı Menemen 3. Asliye Ceza Mahkemesi'ne göndermiştir. Yargılama devam etmekte olup, bir sonraki duruşma 15 Ocak 2026 tarihinde yapılacaktır. Bu dava, şirket için potansiyel bir hukuki risk unsuru olmayı sürdürmektedir.