79 Yıllık Dev Markanın Perde Arkası: Bir Faaliyet Raporundan Çıkan 5 Şaşırtıcı Gerçek
Giriş: Rakamların Ardındaki Hikaye
Kurumsal faaliyet raporları, çoğu zaman rakamların, tabloların ve yasal zorunlulukların arasında kaybolunan, sıkıcı belgeler olarak görülür. Ancak bu belgeler, bazen bir şirketin geçirdiği inanılmaz dönüşümün, hayatta kalma mücadelesinin ve kendini yeniden icat etme stratejisinin sessiz tanıklarıdır. Bu yazıda, Türkiye'nin Ege'deki zeytinyağı kalelerinden biri olan 79 yıllık Ekiz'in son faaliyet raporunda gizlenen ve şirketin geleceğini tamamen yeniden şekillendiren 5 şaşırtıcı gerçeği birlikte keşfedeceğiz.
--------------------------------------------------------------------------------
1. Kurucu Aile Sahneden Tamamen Çekildi
Ekiz, 1946 yılında Hüseyin Hüsnü Ekiz tarafından İzmir'de kurulan, uzun yıllar ikinci nesil lider merhum Muhittin Ekiz'in başkanlığında büyüyen ve tam 79 yıldır kurucu ailenin yönetiminde olan köklü bir aile şirketidir. Ancak şirketin son faaliyet raporu, bu uzun devrin sona erdiğini gözler önüne seriyor.
Rapordaki en çarpıcı gelişme, 8 Eylül 2025 tarihinde yaşandı. Şirketi yöneten 3. nesil temsilciler İbrahim Ekiz ve Hüsnü Ekiz, şirketteki TÜM paylarını Sn. Murat Türkal’a devretti. Bu devir, sadece sıradan hisseleri değil, aynı zamanda yönetim kuruluna aday gösterme gibi kritik bir imtiyaz tanıyan A grubu payları da içeriyordu. Yani bu satışla sadece hisseler değil, şirketin stratejik yönünü belirleme gücü de el değiştirmiş oldu. Bu satışla birlikte kurucu ailenin şirketle artık hiçbir organik veya yönetimsel bağı kalmadı. Bu gelişme, 79 yıllık bir aile mirasının ve yönetim anlayışının sonu anlamına geliyor.
Ailenin vedası, şirketin ruhunda başlayan değişimin sadece ilk adımıydı. Asıl radikal kopuş, şirketin üretim kimliğinden vazgeçmesiyle yaşandı.
2. Artık Üretim Yapmayan Bir Üretici
Ekiz, zeytinyağı sektöründe yıllarca üretim yapmış, hatta 2006 yılında ambalajlı ürün kategorisinde "İhracat Şampiyonu" unvanını almış ve Türkiye'de ilk kez üretilen Bitkisel Skualen ihracatıyla İzmir Ticaret Odası'ndan "Altın Madalya" kazanmış bir üretici olarak biliniyordu. Ancak şirket, iş modelinde radikal ve ilk bakışta karşı-sezgisel görünen bir değişikliğe gitti.
2018 yılında alınan stratejik bir kararla, Alsancak'taki üretim faaliyetleri tamamen durduruldu. Bu kararın arkasındaki temel neden, sabit giderler ve işçilik gibi yüksek işletme maliyetlerini ortadan kaldırmaktı. Şirket, artık kendi tesislerinde üretim yapmak yerine, operasyonlarını "fason üretim" (contract manufacturing) ve "alım-satım" (ticari aracılık) modeline kaydırdı. Bu köklü dönüşüm, Ekiz'i geleneksel bir üreticiden, daha çok bir ticaret ve varlık yönetimi firmasına dönüştürdü. Bu karar, şirketin gelecekteki değerini üretimden değil, elindeki gayrimenkullerden maksimize etme stratejisinin ilk ve en somut işaretiydi.
3. Aslında Bir Zeytinyağı Devi Değil, Gayrimenkul Şirketi
Faaliyet raporunun finansal tabloları incelendiğinde, şirketin kimliğine dair en şaşırtıcı gerçek ortaya çıkıyor. Rakamlara göre, şirketin toplam varlıkları 416,8 milyon TL değerinde. Ancak bu devasa rakamın aslan payını, tam 391,6 milyon TL ile "Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller" oluşturuyor. Bu durum, şirketin toplam varlıklarının %90'ından fazlasının gayrimenkul olduğu anlamına geliyor.
Bu varlıklar arasında özellikle Menemen, Süzbeyli'de bulunan ve tek başına 340.000.000 TL değer biçilen yatırım amaçlı arazi öne çıkıyor. Bu veriler, şirketin ana değerinin artık zeytinyağı operasyonlarından değil, sahip olduğu bu son derece değerli arazilerden kaynaklandığını net bir şekilde gösteriyor. Bu bilanço yapısı, şirketi zeytinyağı piyasasındaki dalgalanmalara karşı daha dayanıklı kılarken, aynı zamanda gelecekteki büyümesini de gayrimenkul geliştirme projelerine bağımlı hale getiriyor.
4. Kendi Adını ve Markasını Satan Şirket
Bir aile şirketinin atabileceği en beklenmedik adımlardan biri, kuşkusuz en değerli varlığı olan kendi adını taşıyan markayı satmaktır. Ekiz, finansal yapısını güçlendirme ve yeniden yapılandırma sürecinde tam olarak bunu yaptı.
Şirket, sektördeki en bilinen markası olan "Ekiz" markasını, yine sektörün önemli oyuncularından Küçükbay A.Ş.'ye sattı. Bu satışın ardından, bir devrin kapandığını tescil edercesine, şirket unvanı "Ekiz Yağ ve Sabun Sanayii A.Ş."den "Ekiz Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş." olarak değiştirildi. Bu hamle, şirketin fason üretim ve ticari aracılık modeline geçişini geri dönülmez kıldı. Artık "Ekiz" markasının bilinirliği ve pazar payı, şirketin değil, markayı satın alan Küçükbay A.Ş.'nin sorumluluğundaydı.
5. Paketten Dökmeye: İhracattaki Strateji Değişimi
Faaliyet raporunda yer alan Ege İhracatçı Birlikleri verileri, sadece şirketin değil, aynı zamanda Türkiye zeytinyağı sektörünün genelindeki önemli bir strateji değişimini de ortaya koyuyor. 2023/2024 sezonu ile 2024/2025 sezonu karşılaştırıldığında ihracat rakamlarındaki değişim çarpıcı:
- Ambalajlı (Paketlenmiş) ihracat: Değer olarak %65, miktar olarak %55 oranında düştü.
- Dökme (Bulk) ihracat: Miktar olarak %162, değer olarak %74 oranında arttı.
- Bu strateji değişimi, genel zeytinyağı ihracatının ortalama birim fiyatını kilogram başına 7,27 dolardan 4,98 dolara düşürdü.
Bu tablo, katma değerli markalı ürün ihracatından vazgeçip hacim odaklı dökme satışa yönelmenin, toplam ihracat gelirlerinde neredeyse yarı yarıya bir erimeye (%47 azalma) yol açtığını net bir şekilde ortaya koyuyor.
“Kısıtlamaların kalkması durumunda 2024/25 sezonunda Türk zeytin ve zeytinyağı sektörünün ihracatta 1 milyar doları geçebilecek potansiyele sahip olduğu ortada. Türk zeytin ve zeytinyağı ihracatçıları olarak önümüzdeki yıllarda dünyanın dört bir tarafında Türk zeytin ve zeytinyağını pazarlayarak yıllık 1 milyar dolar ihracat hacmine ulaşmak için çalışacağız.” - EZZİB Başkanı Emre Uygun
--------------------------------------------------------------------------------
Sonuç: Küllerinden Doğan Yeni Bir Strateji
Bir faaliyet raporunun satır aralarından çıkan bu gerçekler, Ekiz'in ne denli köklü bir dönüşüm geçirdiğini açıkça ortaya koyuyor. Şirket; 79 yıllık aile yönetimindeki bir üretici kimliğinden, yeni bir sahip altında faaliyet gösteren, üretim yapmayan ve ana değerini gayrimenkullerinden alan yalın bir ticaret modeline evrildi.
Peki, 79 yıllık bir mirasın üzerine inşa edilen bu yeni ve cesur strateji, markayı Borsa İstanbul'da bir üst pazara taşıma hedefine ulaştırabilecek mi?