Bir Sanayi Devinin Raporundan Çıkan 3 Şaşırtıcı Gerçek: Parsan'ın Bilinmeyen Yüzü
Giriş
Şirketlerin finansal raporları genellikle rakamlarla dolu, sıkıcı belgeler olarak görülür. Ancak dikkatli bir gözle bakıldığında, bu raporlar inovasyonun, finansal paradoksların ve stratejik dönüşümün büyüleyici hikayelerini barındırabilir. Türkiye'nin önde gelen sanayi kuruluşlarından Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş.'nin son raporlarını incelediğimizde, yüzeyin altındaki bu hikayelerden en çarpıcı üç tanesini sizler için derledik.
1. Uçak Motorlarından Süper Alaşımlara: Gizli Bir Teknoloji Lideri
Parsan'ı genellikle bir otomotiv yan sanayi üreticisi olarak tanırız. Ancak raporlar, şirketin bundan çok daha fazlası olduğunu, yüksek teknoloji gerektiren sektörlerde ne kadar derin bir uzmanlığa sahip olduğunu gösteriyor. Şaşırtıcı olan şu ki, Parsan geçmiş yıllarda havacılık gibi son derece zorlu bir sektörde Boeing 737 uçakları için iniş takımı dövme parçaları üretmiş. Bu, şirketin teknolojik kapasitesini ve güvenilirliğini kanıtlayan önemli bir referans.
Daha da önemlisi, 5 Şubat 2025 tarihli Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) duyurusunda belirtilen güncel bir başarı var: Parsan, Türkiye'de ilk kez "Sıcak Kalıp Dövme" (Hot Die Forging) yöntemiyle kobalt bazlı bir süper alaşım dövme işlemini başarıyla gerçekleştirdi. Bu, basit bir üretim başarısı değil, büyük bir teknolojik sıçramadır. Bu yöntemle üretilen parçalar, havacılık endüstrisinde gaz türbini yanma odaları ve türbin diskleri gibi yüksek sıcaklığa dayanması gereken kritik bileşenler için hayati önem taşıyor. Bu gelişme, Parsan'ın sadece bir üretici değil, aynı zamanda alanında bir teknoloji lideri ve yenilikçi olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
2. Gelir Artarken Kâr Neden Eridi? Bir Finansal Paradoks
Finansal tablolara baktığımızda ilk bakışta çelişkili görünen bir durumla karşılaşıyoruz: Satışlar artarken, şirketin zararı da katlanarak büyüyor. Bu, bir finansal paradoks gibi görünüyor.
Önce iyi habere bakalım: Şirketin 2025 yılının ilk 9 ayındaki hasılatı, bir önceki yılın aynı dönemindeki 3.172.087.594 TL'den 3.712.160.387 TL'ye yükselmiş. Bu, satış performansının güçlü olduğunu gösteriyor. Ancak madalyonun diğer yüzünde ise net sonuç var. 2024'ün aynı döneminde (88.444.785) TL olan dönem zararı, 2025'te (895.186.850) TL gibi devasa bir zarara dönüşmüş.
Bu paradoksun arkasındaki temel neden, "Satışların Maliyeti" kalemindeki ciddi artış. Maliyetler, gelirlerden daha hızlı artarak kâr marjlarını eritmiş. Nitekim, şirketin brüt kâr marjının sadece %6 gibi düşük bir seviyede olması, satış gücüne rağmen kârlılık üzerinde ne kadar yoğun bir baskı olduğunu gözler önüne seriyor. Bu %6'lık brüt kâr marjı, şirketin hammadde maliyetlerindeki veya operasyonel verimlilikteki en ufak bir dalgalanmaya karşı ne kadar hassas olduğunu gösteriyor. Bu, adeta bir ip üzerinde yürümek gibidir; satış hacmi yüksek olsa da, kârlılığa giden yol son derece dardır.
3. Geleceğin Rotası: Elektrikli Akslar ve Milyonlarca Euroluk Yeni Projeler
Mevcut finansal baskılara rağmen Parsan'ın geleceğe yönelik net bir stratejisi var: Otomotiv endüstrisindeki elektrifikasyon devrimine uyum sağlamak ve yüksek değerli yeni projelerle uzun vadeli büyümesini güvence altına almak.
Bu stratejinin en somut örneklerinden biri, grup şirketi Döktaş'ın aldığı bir siparişe paralel olarak geliştirilen **"E-Aks Projesi"**dir. Bu proje kapsamında şirket, 2026 ile 2030 yılları arasında yaklaşık 17 milyon Euro'luk bir satış geliri elde etmeyi öngörüyor. Bu durum, sadece Parsan'ın değil, ait olduğu tüm Güriş Sanayi Grubu'nun mühendislik ve Ar-Ge kabiliyetlerini birleştirerek elektrifikasyon pazarına ne kadar organize bir şekilde girdiğini göstermektedir. Bir diğer önemli gelişme ise 6 Mayıs 2025'te duyurulan yeni bir proje. Sektöründe dünyaca tanınan bir firmadan alınan bu projenin yıllık tahmini cirosunun yaklaşık 12 milyon Euro olması bekleniyor ve 2026'nın ilk çeyreğinde devreye alınması planlanıyor.
Bu projeler, Parsan'ın MAN, DAIMLER, IVECO ve ZF gibi Avrupa'nın dev markalarıyla olan güçlü ilişkilerini geleceğin teknolojilerine taşıdığını gösteren açık bir işarettir. Şirket, otomotiv endüstrisinin dönüşümüne sadece seyirci kalmıyor, aynı zamanda bu dönüşümde aktif bir rol oynamak için stratejik adımlar atıyor.
Sonuç
Parsan'ın raporlarından çıkan tablo özetle şu şekilde: Şaşırtıcı derecede yüksek teknolojik yeteneklere sahip bir sanayi devi, şu anda önemli finansal baskılarla mücadele ederken bir yandan da elektrikli mobilite alanında geleceğine stratejik yatırımlar yapıyor.
Parsan'ın hikayesi, bir devin geçiş dönemini anlatıyor. Asıl soru sadece mevcut finansal engelleri aşıp aşamayacakları değil, sahip oldukları derin mühendislik uzmanlığının mobilitenin geleceğini nasıl şekillendireceğidir. Acaba gözümüzün önünde benzer kritik hamleler yapan başka hangi sanayi devleri var?
PARSAN Makina Parçaları Sanayii A.Ş. 2025 Üçüncü Çeyrek Durum Raporu
Yönetici Özeti
Bu brifing belgesi, PARSAN Makina Parçaları Sanayii A.Ş.'nin 30 Eylül 2025'te sona eren dokuz aylık döneme ait faaliyetlerini ve finansal durumunu özetlemektedir. Şirket, bu dönemde stratejik açıdan önemli adımlar atmış olmasına rağmen, finansal performansında belirgin zorluklarla karşılaşmıştır.
Önemli Finansal Bulgular:
- Kârlılık: Şirket, 2025'in ilk dokuz ayında 895,2 milyon TL net zarar açıklamıştır. Bu rakam, bir önceki yılın aynı döneminde kaydedilen 88,4 milyon TL'lik zarara kıyasla ciddi bir artışı temsil etmektedir. Brüt kâr marjı %6'ya düşmüş ve esas faaliyet kârı 319,3 milyon TL negatife dönmüştür.
- Likidite: Likidite oranları baskı altındadır. 0,38'lik cari oran ve -3,5 milyar TL'lik net işletme sermayesi, kısa vadeli yükümlülüklerin dönen varlıkları önemli ölçüde aştığını göstermektedir.
- Borçluluk: Şirketin toplam finansal borçları 5,37 milyar TL'ye ulaşmış olup, net finansal pozisyonu -5,29 milyar TL'dir. Bu durum, yüksek bir borçluluk seviyesine işaret etmektedir.
Stratejik ve Operasyonel Gelişmeler:
- Omtaş Birleşmesi: Dönemin en kritik stratejik hamlesi, Omtaş Otomotiv Transmisyon Aksamı Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin tüm aktif ve pasifleriyle birlikte PARSAN bünyesine devralınmasıdır. Bu birleşme ile pazar konumunun güçlendirilmesi, yönetimsel basitleştirme ve ölçek ekonomilerinden yararlanma hedeflenmektedir. Birleşme sonrası finansal tablolar 30.09.2025 itibarıyla konsolide yerine bireysel olarak sunulmaya başlanmıştır.
- Yeni Projeler ve Teknolojik İlerlemeler: Şirket, havacılık sektörüne yönelik "Sıcak Kalıp Dövme" yöntemiyle Kobalt bazlı süper alaşım üretimini Türkiye'de ilk kez gerçekleştirmiştir. Ayrıca, 2026-2030 yılları arasında yaklaşık 17 milyon Euro ciro getirmesi beklenen bir E-Aks projesi ve 2026'da başlayacak yıllık yaklaşık 12 milyon Euro ciro öngörülen yeni bir proje almıştır.
- Sermaye Yapısı: Kayıtlı sermaye tavanı 5 milyar TL'ye yükseltilmiş ve geçerlilik süresi 2029 yılına kadar uzatılmıştır.
Genel Değerlendirme: PARSAN, teknolojik yetkinliklerini artırarak ve yeni projelerle pazar payını genişletmeye odaklanarak geleceğe yönelik stratejik adımlar atmaktadır. Ancak, 2025 üçüncü çeyrek finansalları, artan maliyetler ve finansman giderleri nedeniyle kârlılık ve likidite üzerinde ciddi bir baskı olduğunu ortaya koymaktadır. Omtaş birleşmesinin getireceği sinerjilerin ve yeni projelerin finansal sonuçlara yansıması, şirketin gelecekteki performansı için kritik olacaktır.
--------------------------------------------------------------------------------
1. Kurumsal Profil ve Stratejik Konumlandırma
1.1. Şirket Tanıtımı
1968'de kurulan ve 1971'de faaliyete geçen PARSAN Makina Parçaları Sanayii A.Ş., İstanbul Pendik ve Dilovası'ndaki tesislerinde faaliyet gösteren entegre bir çelik dövme ve işleme fabrikasıdır. Toplam 270.000 m²'lik bir alana yayılan tesisler, kalıp, dövme, ısıl işlem ve özel talaşlı imalat birimlerini içermektedir. 2016'da faaliyete geçen Dilovası'ndaki modern fabrika ile dövme ve işleme kapasitesi iki katına çıkarılmıştır.
1.2. Operasyonel Kapasite ve Pazar Erişimi
- Üretim Kapasitesi: Şirket, modern ve tam otomatik tezgâhları ile 1 kg ile 400 kg arasında değişen ağırlıklarda, yıllık 90.000 ton dövme parça üretim kapasitesine sahiptir.
- Pazar Erişimi: Ürünleri 4 kıtada birçok ülkede talep gören PARSAN, küresel bir tedarikçi konumundadır. Pazar payının önümüzdeki yıllarda da büyümeye devam etmesi beklenmektedir.
- Ana Müşteriler:
- İhracat: MAN, DAIMLER, IVECO, ZF, CLAAS, FEDERAL MOGUL, INDUSTRIAL CONTROL.
- Yurt İçi: Anadolu Isuzu, FORD, FNSS, BMC, MKE, Tümosan, HST, Bozok Traktör, Erkunt Traktör, Başak Traktör.
1.3. Ürün Yelpazesi ve Hizmet Verilen Sektörler
PARSAN, çok çeşitli sektörlere yönelik yüksek nitelikli dövme ve işlenmiş parçalar üretmektedir:
- Otomotiv: Avrupa'nın önde gelen OEM'leri için flanşlı/flanşsız arka aks milleri, dingil, fren kam milleri, krank milleri, kam milleri, çelik piston ve biyel kolu gibi kritik şasi ve motor parçaları üretmektedir.
- Havacılık: Alüminyum, titanyum, paslanmaz çelik ve inkonel gibi özel malzemelerden dövme parçalar üretmektedir. Geçmişte Boeing 737 uçakları için iniş takımı dövme parçası üretimi yapmıştır.
- Diğer Sektörler: Madencilik, tarım, iş makineleri, savunma sanayi ve rüzgâr enerjisi gibi sektörlere yönelik çeşitli akslar, kazıcı tırnakları, vinç parçaları ve dişli kutuları üretimi de yapmaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
2. 2025 Üçüncü Çeyrek Finansal Performans Analizi
Şirketin 30 Eylül 2025 itibarıyla finansal performansı, artan satışlara rağmen kârlılığın ciddi şekilde aşındığını ve likidite pozisyonunun zayıfladığını göstermektedir.
2.1. Gelir Tablosu Analizi
Kalem (TL) | 30 Eylül 2025 | 30 Eylül 2024 | Değişim |
Hasılat | 3.712.160.387 | 3.172.087.594 | +17,0% |
Brüt Kâr | 236.565.109 | 432.873.998 | -45,4% |
Esas Faaliyet Kârı/(Zararı) | (319.335.750) | (59.306.651) | Zarar Arttı |
Dönem Net Kârı/(Zararı) | (895.186.850) | (88.444.785) | Zarar Arttı |
Hisse Başına Kayıp | (0,103) | (0,011) | Kayıp Arttı |
- Hasılat ve Brüt Kâr: Hasılat bir önceki yılın aynı dönemine göre %17 artmış olmasına rağmen, satışların maliyeti (%26,9 artış) daha hızlı yükselmiştir. Bu durum, brüt kârın %45,4 oranında azalmasına neden olmuştur.
- Operasyonel Kârlılık: Genel yönetim, pazarlama ve Ar-Ge giderlerindeki artışlar, esas faaliyet zararının 59,3 milyon TL'den 319,3 milyon TL'ye yükselmesine yol açmıştır.
- Net Sonuç: Finansman giderlerinin de etkisiyle, şirketin dönem net zararı yaklaşık 10 kat artarak 895,2 milyon TL'ye ulaşmıştır.
2.2. Bilanço Analizi
- Varlıklar ve Yükümlülükler: Toplam varlıklar 21,7 milyar TL'ye, toplam yükümlülükler ise 8,78 milyar TL'ye yükselmiştir.
- Finansal Borçlar: Şirketin toplam finansal borçları 5.368.359.682 TL olarak kaydedilmiştir.
- Net Finansal Pozisyon: Nakit varlıklar düşüldüğünde, şirketin -5.286.255.397 TL'lik bir net finansal borç pozisyonu bulunmaktadır.
2.3. Önemli Finansal Rasyolar
Oran | Değer | Yorum |
Cari Oran | 0,38 | Düşük. Kısa vadeli yükümlülükleri karşılama kapasitesinin zayıf olduğunu gösterir. |
Asit Test Oranı | 0,15 | Çok Düşük. Stoklar hariç tutulduğunda likidite pozisyonunun daha da zayıf olduğu görülmektedir. |
Net İşletme Sermayesi | -3.503.026.596 TL | Negatif. Şirket, faaliyetlerini finanse etmek için kısa vadeli borçlanmaya bağımlıdır. |
Finansal Kaldıraç | 0,40 | Toplam varlıkların %40'ının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. |
Aktif Verimliliği | -0,0412 | Varlıkların kâr yaratmada etkin kullanılmadığını gösterir. |
--------------------------------------------------------------------------------
3. Önemli Kurumsal ve Operasyonel Gelişmeler
3.1. Parsan-Omtaş Birleşmesi
Dönemin en önemli stratejik gelişmesi, Omtaş Otomotiv Transmisyon Aksamı Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin PARSAN tarafından devralınması suretiyle birleşilmesidir.
- Amaç: Pazarda büyümek, mevcut konumu güçlendirmek, yönetim sistemini basitleştirmek ve idari/üretim/satış işlevlerinde ölçek ekonomilerinden yararlanmak.
- Süreç: Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) başvurusu 30.04.2025'te yapılmış, SPK onayı 24.07.2025'te alınmış ve birleşme işlemi 28.08.2025 tarihli Olağanüstü Genel Kurul'da kabul edilmiştir. Birleşme, 05.09.2025'te tescil edilmiştir.
- Finansal Etki: Birleşme işlemlerinin tamamlanmasıyla birlikte, 30.09.2025 itibarıyla finansal tablolar konsolide yerine bireysel olarak açıklanmaya başlanmıştır. Birleşmenin finansal tablolara muhasebesel etkisi 31.12.2024 tarihi itibarıyla yapılmıştır.
3.2. Yeni Projeler ve Teknolojik Yetenekler
- Kobalt Bazlı Süper Alaşım Üretimi (05.02.2025): Şirket, küresel havacılık ihtiyaçlarına yönelik olarak, Kobalt bazlı ve nikel-krom-tungsten içeren süper alaşım dövme işlemini Türkiye'de ilk kez "Sıcak Kalıp Dövme" yöntemiyle başarıyla gerçekleştirmiştir. Bu ürünler, gaz türbinlerinin yanma odası gibi yüksek sıcaklık dayanımı gerektiren kritik bileşenlerde kullanılmaktadır.
- E-Aks Projeleri (06.02.2025): Döktaş A.Ş.'nin aldığı bir E-Aks projesi siparişine paralel olarak, PARSAN aynı müşteriye mevcut ürün gamında yer alan dövme-işleme montaja hazır ürünler tedarik edecektir. Bu projenin satış hasılatının 2026-2030 yılları arasında kademeli olarak artarak yaklaşık 17 milyon Euro seviyesine ulaşması öngörülmektedir.
- Yeni Proje Alınması (06.05.2025): Sektöründe dünyaca bilinen bir firmadan, 2026 yılının ilk çeyreğinde devreye alınması planlanan, yıllık tahmini cirosu yaklaşık 12 milyon Euro olan yeni bir proje alınmıştır.
3.3. Sermaye Piyasası İşlemleri
- Kayıtlı Sermaye Tavanı: Şirketin 100 milyon TL olan kayıtlı sermaye tavanı, 16.04.2025 tarihli Genel Kurul'da alınan kararla 5 milyar TL'ye yükseltilmiş ve tavan geçerlilik süresi 2025-2029 yıllarını kapsayacak şekilde uzatılmıştır.
- Tahsisli Sermaye Artırımı: Birleşme işlemleri kapsamında 9.676.722 TL nominal değerli pay, 16.09.2025 tarihinde borsada işlem gören statüde ihraç edilmiştir.
- İştirak Temettü Payı: İştiraki olan Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş.'den payına düşen temettü geliri 269.062.799,40 TL olarak gerçekleşmiştir.
--------------------------------------------------------------------------------
4. Ortaklık Yapısı ve Yönetim
4.1. Ortaklık Yapısı (30.09.2025 itibarıyla)
Şirketin çıkarılmış sermayesi 86.788.722 TL olup, ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir. Şirkette imtiyazlı pay bulunmamaktadır ve her pay bir oy hakkına sahiptir.
Pay Sahibi | Sermaye Tutarı (TL) | Sermaye Oranı (%) |
Çelik Holding A.Ş. | 58.191.759,33 | 67,05% |
Halka Açık Kısım | 24.056.741,22 | 27,72% |
Tevfik Yamantürk | 978.871,38 | 1,13% |
Müşfik Hamdi Yamantürk | 798.025,66 | 0,92% |
Diğer | 2.763.324,41 | 3,18% |
Toplam | 86.788.722,00 | 100% |
4.2. Yönetim Kurulu ve Komiteler
16.04.2025 tarihli Olağan Genel Kurul'da seçilen Yönetim Kurulu, raporlama döneminde 19 defa toplanmış ve 28 karar almıştır.
- Yönetim Kurulu Başkanı: Tevfik Yamantürk
- Yönetim Kurulu Başkan Vekili: Olgun Şamlı
Şirket bünyesinde SPK mevzuatı gereği zorunlu olan komiteler kurulmuş ve aktif olarak çalışmaktadır:
- Denetim Komitesi: Dönem içinde 4 kez toplanmıştır.
- Riskin Erken Saptanması Komitesi: Dönem içinde 3 kez toplanmıştır.
- Kurumsal Yönetim Komitesi: Dönem içinde 2 kez toplanmıştır.
4.3. Üst Düzey Yönetici Hakları
01.01.2025 - 30.09.2025 döneminde Yönetim Kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticilere sağlanan toplam fayda 21.334.689 TL'dir.
--------------------------------------------------------------------------------
5. İştirakler ve İlişkili Taraf İşlemleri
5.1. Başlıca İştirakler
Ortaklık Adı | Sermaye Oranı (%) |
ASİL ÇELİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 25,62% |
YAZICI GÜRİŞ PARSAN DEMİR ÇELİK SAN. VE TİC. A.Ş. | 20,00% |
GÜRİŞ İŞ MAKİNALARI END. A.Ş. | 9,52% |
5.2. İlişkili Taraf İşlemleri
Şirketin ilişkili taraflarıyla gerçekleştirdiği işlemler, özellikle hammadde tedariki alanında yoğunlaşmaktadır.
- Asil Çelik ile Hammadde Alımları: Şirketin ana hammadde tedarikçisi konumundaki iştiraki Asil Çelik'ten yapılan alımlar, SPK'nın belirlediği %10'luk işlem limitini aşma potansiyeli taşımaktadır. Yönetim Kurulu raporuna göre, bu işlemler ilişkili olmayan üçüncü kişilere uygulanan fiyat ve şartlar esas alınarak gerçekleştirilmekte ve piyasa koşulları ile uyumlu ve makul olarak değerlendirilmektedir.
- İşlem Hacmi: 01.01.2025 - 30.09.2025 döneminde Asil Çelik'ten yapılan ürün ve hizmet alımlarının toplam tutarı 1.610.965.043 TL'dir. Dönem sonu itibarıyla Asil Çelik'e olan ticari borç ise 1.566.611.041 TL'dir.