Ziraat Bankası'nın 100+ Sayfalık Raporundan Çıkan 3 Şaşırtıcı Gerçek
Ziraat Bankası, Türkiye'de hemen herkesin bildiği, şubeleriyle ülkenin dört bir yanına yayılmış köklü bir kurumdur. Ancak bu dev bankanın kapalı kapılar ardındaki finansal gerçekleri, genellikle yüzlerce sayfayı bulan, yoğun ve teknik raporların derinliklerinde gizlidir. Bu rakam ve dipnot yığınları, bankanın operasyonel sağlığı, büyüklüğü ve stratejisi hakkında çoğu kişinin gözden kaçırdığı çarpıcı detaylar barındırır. Bu yazıda, Ziraat Bankası Grubu'nun kamuya açıkladığı son konsolide finansal raporunu inceleyerek, en dikkat çekici ve şaşırtıcı üç gerçeği sizin için damıttık.
--------------------------------------------------------------------------------
1. Denetçiden "Şartlı Onay": Kâr Rakamındaki 9 Milyar Liralık Detay
Finansal raporların en kritik bölümlerinden biri, bağımsız denetçi görüşüdür. Ziraat Bankası'nın raporunu denetleyen PwC (Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.), bankanın finansal tablolarına tam bir "olumlu görüş" yerine "Şartlı Sonuç" vermiştir. Şartlı sonuç, denetçinin raporun geneli hakkında olumlu bir kanıya sahip olmakla birlikte, finansal tabloların belirli ve önemli bir kısmıyla ilgili ciddi çekinceleri olduğu anlamına gelir. Bu durum, özellikle bankanın trilyonlarca liralık devasa bilançosu düşünüldüğünde, kârlılığın ardındaki dinamikleri anlamak için kritik bir önem taşımaktadır.
Peki, bu şartlı onayın sebebi nedir? Denetçi raporu, bu durumu net bir şekilde açıklıyor: Grup yönetiminin, geçmiş yıllarda ayırdığı 9 milyar TL tutarındaki "serbest karşılığı" mevcut dönemde iptal ederek kâra dahil etmesi. Denetçi, bu işlemin "BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı gereklilikleri dışında" yapıldığının altını çizmektedir.
Raporun "Şartlı Sonucun Dayanağı" bölümündeki kilit cümle durumu özetliyor:
Konsolide Finansal Tablolara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar Beşinci Bölüm II. Kısım 9.3 ve IV. Kısım 4’de belirtildiği üzere, 30 Eylül 2025 tarihi itibarıyla hazırlanan ilişikteki ara dönem konsolide finansal tablolarda, Grup yönetimi tarafından BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı gereklilikleri dışında tamamı geçmiş yıllar içerisinde ayrılan 9.000.000 bin TL tutarında serbest karşılık cari dönemde iptal edilmiştir.
Bu detayın önemi büyüktür. Denetçinin de belirttiği gibi, eğer bu muhasebe hamlesi yapılmamış olsaydı, bankanın açıkladığı "Dönem Net Kârı" 9 milyar TL daha düşük olacaktı. Bu durum, raporlanan kârlılığın doğasını anlamak için hayati bir ayrıntı teşkil ediyor ve bankanın mevcut dönemdeki performansını değerlendirirken göz önünde bulundurulması gereken kritik bir bağlam sunuyor.
2. Yerel Sandığınız Küresel Bir Dev: Ziraat'in Akıl Almaz Büyüklüğü ve Uluslararası Ağı
Ziraat Bankası'nın büyüklüğü, çoğu zaman sadece Türkiye içindeki yaygınlığıyla ölçülür. Oysa finansal tablolar, bankanın ulusal sınırları aşan devasa bir ekonomik güç olduğunu ortaya koyuyor. Grubun konsolide bilançosuna göre toplam varlık büyüklüğü, dudak uçuklatan bir rakama ulaşmış durumda: 8,67 Trilyon TL.
Bu devasa rakamı daha anlaşılır kılmak için diğer bazı temel göstergelere bakalım:
- Toplam Şube: 1.772
- Personel Sayısı: 30.877
- Dönem Net Kârı: 124,6 Milyar TL (124.642.754 Bin TL)
Ancak Ziraat'in asıl şaşırtıcı yönü, yerel bir kurum algısının ötesinde, stratejik bir küresel ağa sahip olmasıdır. Raporun "YURTDIŞI BAĞLI ORTAKLIKLAR" listesi, bu küresel ayak izini net bir şekilde gösteriyor. Bankanın Almanya'dan Rusya'ya, Karadağ'dan Özbekistan'a kadar uzanan geniş bir coğrafyada doğrudan iştirakleri bulunmaktadır. Bu iştiraklerden bazıları şunlardır: Ziraat Bank International AG (Almanya), Ziraat Bank (Moscow) JSC (Rusya), Kazakhstan Ziraat International Bank, Ziraat Bank Uzbekistan JSC ve Ziraat Bank Montenegro AD. Bu küresel varlık, Ziraat'in sadece bir mevduat ve kredi bankası olmadığını; aynı zamanda Türkiye'nin jeopolitik ve ekonomik çıkarlarını yurt dışında destekleyen, uluslararası ticareti finanse eden ve küresel sermaye akışlarında köprü görevi gören stratejik bir finansal enstrüman olduğunu kanıtlamaktadır.
3. Osmanlı'dan Varlık Fonu'na: Bankanın 160 Yıllık Kurumsal DNA'sı
Ziraat Bankası'nın kurumsal kimliği, onu diğer finans kurumlarından ayıran iki temel sütun üzerinde yükselir: derin bir tarih ve modern bir stratejik sahiplik yapısı. Raporun "Tarihçe" bölümünde belirtildiği gibi, bankanın kökenleri 1863 yılında kurulan "Memleket Sandıkları"na kadar uzanmaktadır. Bu, bankanın 160 yılı aşkın bir süredir Türkiye'nin ekonomik ve sosyal yapısının merkezinde yer aldığını gösterir.
Bu köklü geçmiş, günümüzde oldukça modern ve stratejik bir sahiplik yapısıyla birleşiyor. Raporun "SERMAYE YAPISI" bölümünde açıkça ifade edildiği üzere, bankanın tek ve hakim hissedarı Türkiye Varlık Fonu'dur.
Bu durum, Ziraat Bankası'nın benzersiz kurumsal DNA'sını oluşturur. Bir yandan Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana çiftçiyi ve halkı fonlayan bir devlet kurumu mirasını taşırken, diğer yandan Türkiye'nin en stratejik ekonomik varlıklarını yöneten ulusal bir servet fonunun parçası olarak faaliyet göstermektedir. Bu ikili kimlik, bankanın sadece ticari bir işletme değil, aynı zamanda ulusal ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesinde merkezi bir rol oynayan stratejik bir araç olduğunu ortaya koymaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
Sonuç
Manşetlerin ve özet rakamların ötesine geçildiğinde, Ziraat Bankası gibi devasa kurumların finansal raporları, bir ülkenin ekonomik dokusuna dair derin hikayeler anlatır. Denetçinin kârlılığa düştüğü 9 milyar liralık şartlı şerh, bankanın 8,7 trilyon liralık devasa bilançosunun ardındaki muhasebe kararlarının önemini vurgularken, Varlık Fonu sahipliğindeki 160 yıllık bu kurumun ekonomideki stratejik rolünü bir kez daha teyit ediyor. Peki, Türkiye'nin en köklü finans kurumlarından birinin bu finansal detayları, ülkenin ekonomik geleceği hakkında bize ne gibi ipuçları veriyor?
30 Eylül 2025 Tarihli Ziraat Bankası Konsolide Finansal Raporu ve Sınırlı Denetim Bulguları
Yönetici Özeti
Bu brifing, Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş. ve konsolidasyona tabi ortaklıklarının (Grup) 30 Eylül 2025 tarihi itibarıyla hazırlanan konsolide finansal raporu ve PwC Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. tarafından yürütülen sınırlı denetim raporunun temel bulgularını sentezlemektedir.
Raporun en kritik bulgusu, denetim firması PwC'nin "Şartlı Sonuç" bildirmesidir. Bu şartlı sonucun temel nedeni, Grup yönetiminin geçmiş yıllarda ayırdığı 9.000.000 bin TL tutarındaki serbest karşılığı, BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı gereklilikleri dışında cari dönemde iptal etmesidir. Bu işlem, 30 Eylül 2025 itibarıyla Dönem Net Karını 9 milyar TL daha yüksek, Geçmiş Yıllar Karını ise 9 milyar TL daha düşük göstermiştir. Denetçi, bu hususun etkisi dışında, finansal tabloların gerçeğe uygun sunulmadığı kanaatine varmasına sebep olacak başka bir hususa dikkat çekmemiştir.
Finansal performans açısından Grup, güçlü bir büyüme sergilemiştir. Toplam varlıklar, 31 Aralık 2024'teki 5,95 trilyon TL seviyesinden 30 Eylül 2025 itibarıyla 8,67 trilyon TL'ye yükselmiştir. 2025'in ilk dokuz ayında elde edilen dönem net karı 124,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Grubun temel rasyoları yasal limitlerin üzerinde kalmakla birlikte, bir önceki yıl sonuna göre düşüş göstermiştir. Konsolide Sermaye Yeterliliği Oranı %16,78'den %15,10'a, Kaldıraç Oranı ise %5,89'dan %5,39'a gerilemiştir.
1. Sınırlı Denetim Raporu ve Şartlı Sonuç
PwC Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. tarafından Sorumlu Denetçi Didem Demer Kaya (SMMM) imzasıyla 6 Kasım 2025 tarihinde yayımlanan sınırlı denetim raporu, Ziraat Bankası Grubu'nun finansal tablolarına ilişkin önemli bir bulgu içermektedir.
Denetimin Kapsamı
Denetim, Sınırlı Bağımsız Denetim Standardı (SBDS) 2410'a uygun olarak yürütülmüş bir sınırlı denetimdir. Bu tür bir denetimin kapsamı, tam kapsamlı bir bağımsız denetime kıyasla önemli ölçüde daha dardır ve bu nedenle denetçi, bir bağımsız denetimde belirlenebilecek tüm önemli hususlara vakıf olabileceğine dair güvence vermemektedir. Sonuç olarak, rapora bir "bağımsız denetim görüşü" bildirilmemiştir.
Şartlı Sonucun Gerekçesi
PwC'nin şartlı sonuç bildirmesinin dayanağı, finansal tablolardaki belirli bir muhasebe uygulamasıdır. Raporda bu durum şu şekilde açıklanmıştır:
"Konsolide Finansal Tablolara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar Beşinci Bölüm II. Kısım 9.3 ve IV. Kısım 4’de belirtildiği üzere, 30 Eylül 2025 tarihi itibarıyla hazırlanan ilişikteki ara dönem konsolide finansal tablolarda, Grup yönetimi tarafından BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı gereklilikleri dışında tamamı geçmiş yıllar içerisinde ayrılan 9.000.000 bin TL tutarında serbest karşılık cari dönemde iptal edilmiştir. Söz konusu serbest karşılık geçmiş yıllarda muhasebeleştirilmemiş ve cari yılda da iptal edilmemiş olsaydı, 30 Eylül 2025 tarihi itibarıyla, Dönem Net Karı veya Zararı ve Geçmiş Yıllar Kar veya Zararı sırasıyla 9.000.000 bin TL daha düşük ve 9.000.000 bin TL daha yüksek olacaktı."
Temel Bulgular:
- İşlem: Geçmiş yıllarda ayrılan 9 milyar TL'lik serbest karşılık iptal edilmiştir.
- Uygunluk: Bu işlem, BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı'nın gereklilikleri dışında yapılmıştır.
- Etki: Bu iptal işlemi olmasaydı:
- Dönem Net Karı: 9 milyar TL daha düşük olacaktı.
- Geçmiş Yıllar Karı (Özkaynak Kalemi): 9 milyar TL daha yüksek olacaktı.
PwC'nin Sonucu
Denetçi, yukarıda belirtilen hususun finansal tablolar üzerindeki etkisi hariç olmak üzere, raporların gerçeği yansıtmadığına dair başka bir önemli bulguya rastlamadığını belirtmiştir.
2. Raporun Genel Yapısı ve Kapsamı
Rapor, 30 Eylül 2025 tarihinde sona eren dokuz aylık döneme ait konsolide finansal bilgileri içermekte olup, Bankacılık Kanunu ve ilgili BDDK mevzuatına uygun olarak hazırlanmıştır. Rapor, aksi belirtilmedikçe Bin Türk Lirası cinsinden sunulmuştur. Raporun temel bölümleri şunlardır:
- Ana Ortaklık Banka Hakkında Genel Bilgiler
- Konsolide Finansal Tablolar
- Muhasebe Politikalarına İlişkin Açıklamalar
- Mali Bünyeye ve Risk Yönetimine İlişkin Bilgiler
- Konsolide Finansal Tablolara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar
- Sınırlı Denetim Raporu
- Ara Dönem Faaliyet Raporu
Grup, Ziraat Bankası'nın yurtiçi ve yurtdışındaki çok sayıda bağlı ortaklık, iştirak ve birlikte kontrol edilen ortaklıklarını tam konsolidasyon veya özkaynak yöntemiyle konsolidasyona dahil etmektedir.
Konsolidasyon Kapsamındaki Bazı Kuruluşlar |
Yurtiçi Bağlı Ortaklıklar |
Ziraat Katılım Bankası A.Ş. |
Ziraat Yatırım Menkul Değerler A.Ş. |
Ziraat Portföy Yönetimi A.Ş. |
Ziraat Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. |
Yurtdışı Bağlı Ortaklıklar |
Ziraat Bank International AG (Almanya) |
Ziraat Bank BH d.d. (Bosna Hersek) |
Ziraat Bank (Moscow) JSC (Rusya) |
Ziraat Bank Uzbekistan JSC (Özbekistan) |
3. Kurumsal Profil ve Operasyonel Faaliyetler
- Tarihçe ve Mülkiyet: Bankanın temeli 1863'te kurulan Memleket Sandıkları'na dayanmaktadır. Hisselerinin tamamı, 24 Ocak 2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Varlık Fonu'na devredilmiştir.
- Sermaye Yapısı: Bankanın ödenmiş sermayesi 84.600.000 bin TL'dir.
- Operasyonel Büyüklük:
- Şube Ağı: 30 Eylül 2025 itibarıyla 1.748 yurtiçi ve 24 yurtdışı olmak üzere toplam 1.772 şube ile faaliyet göstermektedir.
- Personel Sayısı: Grup personel sayısı 30.877'dir (31 Aralık 2024: 30.682).
4. Temel Finansal Veriler ve Performans
Grup, 2025 yılının ilk dokuz ayında varlık ve karlılık açısından önemli bir büyüme kaydetmiştir.
Finansal Kalem (Bin TL) | 30 Eylül 2025 | 31 Aralık 2024 | Değişim (%) |
Toplam Varlıklar | 8.670.223.693 | 5.951.125.786 | +%45,7 |
Krediler (Net) | 4.365.121.521 | 3.207.496.133 | +%36,1 |
Mevduat | 5.547.479.794 | 4.200.723.287 | +%32,1 |
Özkaynaklar | 624.931.429 | 481.286.064 | +%29,8 |
Dönem Net Karı (Grubun Payı) | 124.642.754 | 115.180.502 (Yıl Sonu) | - |
Net Faiz Geliri (9 Aylık) | 229.451.809 | 102.259.542 (9 Aylık 2024) | +%124,4 |
5. Risk Yönetimi ve Yasal Rasyolar
Grubun sermaye ve likidite rasyoları yasal minimum seviyelerin üzerinde seyretmekle birlikte, bir önceki yıl sonuna göre düşüş göstermiştir.
Rasyo | 30 Eylül 2025 | 31 Aralık 2024 | Yasal Limit |
Konsolide Sermaye Yeterliliği Oranı (%) | 15,10 | 16,78 | > %8 |
Konsolide Ana Sermaye Yeterliliği Oranı (%) | 13,60 | 15,18 | > %6 |
Konsolide Çekirdek Sermaye Yeterliliği Oranı (%) | 12,14 | 13,59 | > %4,5 |
Konsolide Kaldıraç Oranı (%) | 5,39 | 5,89 | > %3 |
- Likidite Karşılama Oranı (LKO): Eylül 2025 dönemi itibarıyla son üç aylık basit aritmetik ortalama Toplam (TP+YP) LKO %201,32 ve YP LKO %578,98 olarak gerçekleşmiştir. Yasal limitler sırasıyla %100 ve %80'dir.
- Net İstikrarlı Fonlama Oranı (NİFO): 30 Eylül 2025 itibarıyla konsolide NİFO %121,96 olup, üç aylık ortalaması %121,72 olarak gerçekleşmiştir ve yasal %100 limitinin üzerindedir.